Yurdakök Pediatri - 4 Cilt

4 Ciltten Oluşan Baş Yapıt: Bugüne kadar yayınlanmış en kapsamlı ve en hacimli Türkçe tıp kitabı

Bu kitap Türk Hekimliği için Başyapıt (Opus Magnum) niteliğindedir.
İki yıla yakın bir sürede yoğun çalışmalar sonucunda ortaya çıkmıştır.
297’si profesör, 129’u doçent olan 604 yazarın hazırladığı 753 bölümde, 1728 tablo, 2123 şekil içeren 5672 sayfalık anıtsal bir dev eser ortaya çıktı.

Yayınlanmış En Kapsamlı ve En Hacimli Türkçe Tıp Kitabı
Yurdakök Pediatri 2017

Mevcut Yabancı Textbook’lar

Cilt Sayısı
4 Cilt

1-2 Cilt

Yazar Sayısı
604

400-500

Bölüm Sayısı
753

600-700

Tablo ve Şekil Sayısı
3851

1500-2000

Sayfa Sayısı
5672

3000-4000

Güncellik
2017

2015 Basım

Türkiye’deki Uygulamalara Yer Verilmesi
Mevcut

Yok

Önsöz:
Bu kitap bilgi, emek ve zamanlarını paylaşan yazarların eseridir. Onların gayretleri olmasaydı böyle bir eser ortaya çıkamazdı. Başta Kısım Editörleri olmak üzere tüm yazarlara teşekkürlerimi ve tebriklerimi sunuyorum. Kitabın Türk Tıbbı’na kazandırılması için büyük destek veren Güneş Tıp Kitabevleri sahibi Murat Yılmaz ile kitabın dizim ve düzenlenmesindeki titiz çalışmalarından ötürü İhsan Ağın’a teşekkür ederim.

Baş Yapıt
Bu kitap benim ve Türk Hekimliği için Başyapıt (Opus Magnum) niteliğindedir. Hacettepe Üniversitesi’nde geçen yaşamım boyunca çok sayıda genel pediatri kitabının Türkçeye kazandırılmaları için Çeviri Editörü olarak çalıştım. Bunlardan en önemlileri arasında "Rudolph’s Fundamentals of Pediatrics, 2002” (Ankara: Güneş Kitabevi, 2002), "Pediatric Pearls: The Handbook of Practical Pediatrics, 2002” (Ankara: Güneş Kitabevi, 2004), "Osborn’s Pediatrics, 2007” (Ankara: Güneş Kitabevi, 2007), "Pocket Essentials of Paediatrics, 2006” (Ankara: Güneş Kitabevi, 2007), "Tutorials in Paediatric Diffential Diagnosis, 2005” (Ankara: Güneş Kitabevi, 2008), "First Aid for the Pediatric Board, 2011” (Ankara: Güneş Kitabevi, 2011), "Rudolph’s Pediatrics, 2011” (Ankara: Güneş Kitabevi, 2013), "Nelson Essentials of Pediatrics, 2015” (Ankara: Güneş Kitabevi, 2017) sayılabilir. Ancak en büyük arzum, bilgili ve deneyimli hekimlerle Türkçe telif bir eser hazırlamaktı. İki yıla yakın bir sürede yoğun çalışmalar sonucunda başarıya ulaşıldı. 297’si profesör, 129’u doçent olan 604 yazarın hazırladığı 753 bölümde, 1728 tablo, 2123 şekil içeren 5400 sayfalık anıtsal bir dev eser ortaya çıktı.

Neden Türkçe Kitap?
Ülkemizde bir Türkçe pediatri kitabının hazırlanmasının nedenini günümüzden 500 yıl önce Anadolu’da yaşamış üç hekim yazdıkları kitapların önsözlerinde yeterince açıklar. Ahmed el-Mardani (ö. 1420?) "Kitâbu’l-Müntehâb fi’t Tıb” adlı eserinin önsözünde "Tıp ulu bir ilim olup, kaideleri sayılamayacak kadar çok olduğundan günümüzün hekimleri onu öğrenmeye yeteri kadar gayret göstermiyorlar ... hassaten memâlik-i Rûm’da (Anadolu’da), zîrâ hâzık (işinin ustası) tabîbler az kaldı. Ve dahı tıbbın mu’teber kitâbları vardır Arabidür ya Pârisîdür ve Türkî dilince bir müfîd (faydalı) kitâb yoktur, tâ kim Müslümanlar ondan haz ve fâyide alalar ve derdlerine dermân bulalar.” der.1

Şerafeddin Sabuncuoğlu (1385-1468?) "Cerrahiyetü’l-Hâniye” adlı kitabının önsözünde "Bu kitâbı Türkî yazdum şol ecilden oldı kim kavm-i Rum Türkî dilin söylerler ve bu asrun dahı cerrâhlarınun ekseri ümmîlerdür (okuma yazma bilmezler) ve ohıyanları dahı Türkî kitâblar ohurlar” der. Sabuncuoğlu Cürcani’nin (1042-1137) Farsça yazılmış"Zahîre-i Harzemşâhî” adlı eserinin son bölümü olan Akrabadin kısmını Türkçeye çevirerek önsözünde "Zîrâ ki ilm-i tıbbung kitâbları Pârsî ve Tâzî (Arap) dilinde dizilmişdür. Rum ehlinün ekseri Arabî ve Pârsî dilin bilmeyüp âciz ve âtıl (faydasız) olmışlardı” diyerek eserini Türkçe yazmasının nedenini açıklamıştır.2

Aynı yüzyılda yaşamış Eşref bin Muhammed "Haza’inü’s Sa‘adat” adlı eserinin önsözünde "Uşbu kitâbı Türk dilince cem eyledüm ... Zirâ bu vilâyetde söylenen sırf Türkîdür ... Halka kendü dilince söz kim ma’nidâr ola” der.3

Küçük (pulmoner) kan dolaşımını tanımlayan İbni Nefis’in (1210-288) en tanınmış eseri "Mûcez”i Türkçeye çeviren (1531) Edirne Darüşşifası Baştabibi Ahmet bin Kemal’in kitabın başına koyduğu şiirdeki şu mısralar da anlamlıdır:4

Murâdım oldu Türki dilde nakli
İde herkes okuyup istifâde
Bulâ derde şifâ ile murâde

Nasıl Bir Türkçe?
Tıp terimlerini yazılı metin getirenlerin iki önemli görevi vardır. Bunlardan birincisi dilimizin Türkçeleştirilmesine katkıda bulunmaktır. Bunu yaparken yaşayan diller arasında sözcük alışverişinin önüne geçilemeyeceği ve halkın kabul ederek kullandığı bütün sözcüklerin Türkçe olduğunu unutulmamalı; geçmişle olan kültürel ve bilimsel bağlarımızı koparmadan, yeni terimlere mümkün olduğunca Türkçe karşılıklar aranmalı; ancak bizim bile benimsemediğimiz yapmacık terimleri ortaya atıp, bunların herkes tarafından benimsenmesi hayalinden kendimizi kurtarmalıyız.5

Küreselleşme adı verilen süreç, İngilizce sözcüklerin özümsenmeden hızla dilimize girmesine, dil kirliliğine neden oluyor. Bu sözcüklerin çoğu günlük İngilizcede kullanılan sözcükler. Anlatmak istediğini anlatamadığı gerekçesiyle (daha doğrusu yeterli Türkçe bilmediği için) İngilizce sözcükleri daha fazla kullananlar var. Bunların konuştuğu dile "Holywood Türkçesi” ya da "Türkilizce” deniyor.6

Türkçe tam olarak değil, büyük ölçüde yazıldığı gibi okunan bir dildir. Hiçbir dil konuşulduğu gibi yazılmaz; ancak Türkçede yazı ve konuşma dilleri arasındaki ayrım, öteki dillere göre daha azdır. Değişik şivelerin yazımlarının büyük ölçüde aynı olduğunu hatırlayalım; bu yabancı sözcüklerin yazımı için de geçerlidir.7,8 Dilimizde kullanılmakta olan yabancı sözcüklerin söylenişi kişiden kişiye değiştiğinden herkes kendi söylediği şekilde yazmaya çalışınca metinlerde büyük karmaşa ortaya çıktığından düzeltme ve düzenleme yapılmaya çalışılmıştır.
Bize düşen ikinci görev, Türkçemizi iyi kullanmak, onun kurallarına bağlı kalmak, yozlaşmasına yol açabilecek girişimlerden uzak durmaktır. "Doğru Yazı”, anlatmak istediğini dil kurallarına uygun anlatan yazıdır. Bir konu, doğru olarak değişik biçimlerde yazılabilir. "İyi Yazı” bu biçimler arasında, en uygunu, en beğenilecek olanıdır. "Güzel Yazı” ise yazın sanatının ustalarının ürünlerdir. Özel yetenek isteyen güzel yazmak, herkesden beklenmez. Ancak doğru ve iyi yazmak, belli bir eğitim görmüş görmüş herkesden beklenir.5
Sunulan kitapta bunlara dikkat edilmeye, yazılar arasında bütünlük ve ahenk sağlanmaya çalışılmışsa da tam olarak başarıya ulaşıldığı söylenemez. Ancak okuyucuların konu ile ilgili daha fazla bilgi sahibi olmak istediklerinde başvuracakları kaynakların hemen hepsi PubMed’den kontrol edilmiştir.

Neden "Pediatri” Sözcüğü?
Yanıt; tamamen pratik amaçlı olduğundan. En uygunu "Çocuk Hekimliği Bilgileri” olabilirdi. Çocuk hekimliği yerine kullanılan "pediatri” (İngilizce "paediatrics”, ABD İngilizcesi "pediatrics”, Almanca "pädiatrik”, Fransızca "pédiatrie”) sözcüğü kökenini Klasik Yunancada "pais, paedos” (çocuk) ve "iatrike” (tıp) ya da ‘iatros’ (hekim) sözcüklerinden alır.9 Türkçede günlük kullanımda pediatri ‘terim anlamlı’ bir sözcüktür; "Çocuk Hekimliği Bilgileri” şeklindeki üç sözcüğü, tek bir sözcükle karşılanır.
İngilizce kaynaklarda "çocuk hekimi” (pediatrician) anlamında "pediatrist” sözcüğünün çok seyrek kullanıldığı görülür. Bu sözcüğün Türkçe olarak da kullanılmasının uygun olmadığı kanısındayım. Nedeni özellikle yurt dışında yanlışlıkla "pederast” ("pederasti”-erişkin ve genç erkekler arasındaki cinsel ilişki- yapan) olarak anlaşılabileceğidir.

Neden Basılı Kitap?
Günümüzde tıp kitapları klasik kağıda basılı, CD-ROM ve Internet üç şekilde bulunuyor. Basılı olan şeklin hazırlanması hem daha uzun zaman alıyor, hem de pahalı.10 CD-ROM ve/veya internet ortamından ulaşılabilen kitaplarda geleneksel tıp kitaplarından farklı olarak görüntüler ve videolar yer almakta.11 Bunun yanı sıra klasik basılı kitapların içerdikleri bilgilerin güncellenmesi için ortalama beş yılda bir yenilenmesi gerekiyor. Buna karşılık Internet ortamında bulunan kitapların içeriği sürekli ve kolayca değiştirilebildiğinden "yaşayan kitaplar” halinde.12 İçeriklerine akıllı telefonlarla bile anında ulaşılabilen bu kitaplarda en büyük sorun yazıların kaynağı ve güvenilirliği. Bu nedenle deneyimli hekimler tarafından hazırlanan klasik kitaplar hâlâ önemini korumakta.13
Sunduğumuz bu kitap gibi dev eserlerin taşınmalarının bile sorun olduğu ve mutlaka dijital ortamda da bulunmalarının zorunluğu bir gerçek. Sorun tamamen ekonomik. Çünkü basılı ya da dijital kitap yayınlayan yayınevlerinde metinlerin dizilmesi ve düzenlenmesi, bunun için de para ve emek harcanması gerekmekte. Dijital ortamdaki her şeye bedava sahip olma düşüncesinden vazgeçilmesi tek çözüm.
Bugüne kadar yayınlanmış en kapsamlı ve en hacimli Türkçe tıp kitabını beğeninize sunuyorum.
Yararlı olacağı umuduyla; gayret bizden, hatalarımıza hoşgörü ve çalışmalarımıza takdir sizden; başarı hepimizden…

Selam, Sevgi ve Saygılarımla,

Murat Yurdakök

Kaynaklar

Kara MA, Özaltay B. Anadolu’daki ilk Türkçe tıp kitaplarında terimler üzerine. https://www.academia.edu/ 16894910 (erişim: 12 Ağustos 2016).
Yavuz K. XIII-XVI. asır dil yadigârlarının Anadolu sahasında Türkçe yazılış sebepleri ve bu devir müelliflerinin Türkçe hakkındaki görüşleri. Türk Dünyası Araştırmaları 1983; (27): 9-57.
İlhan N. Eşref Bin Muhammed ve Hazā’inu’s-Sa‘ādāt’inin imla ve ses bilgisi özellikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2000; 10: 79-92.
Kurdoğlu VB. Şair Tabipler. İstanbul: Baha Matbaası, 1967: 83,84.
Yurdakök M. Pediatrik Terminoloji. Ankara: Hacettepe Pediatri Eğitimini Geliştirme ve Destekleme Derneği Yayını, 2002.
Atmaca NS. Türk tıp dili niçin özleştirilmelidir? Güncel Gastroenteroloji 2014; 18: 390-400.
Alpay N. Dilimiz, Dillerimiz (4. Baskı). İstanbul Metis Yayınları, 2016: 13,14,19,30,158,165.
Erten A. Tıp Terminolojisi ve Tıp Metinleri Çevirisi (3. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları, 2016: 69.
Pearn J. Paediatrics: the etymology of a name. Arch Dis Child 2011; 96: 759-763.
McCombs B. Medical textbooks: Would you like paper or plastic? CJRM 2000; 5: 38-39.
Santer DM D’Alessandro MP, Huntley JS, Erkonen WE, Galvin JR. The multimedia textbook. A revolutionary tool for pediatric education. Arch Pediatr Adolesc Med 199l; 148: 711-715.
Myrberg C, Wiberg N. Screen vs. paper: what is the difference for reading and learning?. Insights 2015; 28: 49-54.
Shahab S, Rodrigues M, Maxwell S, Mason K, Gimzewska M, Qureshi Z. Flipped publishing: a new paradigm for medical textbooks. Res Medica 2015; 23: 92-94.