Yapım İşlerinde Hakediş Düzenleme Esasları Uyuşmazlıklar ve Çözüm Yolları

Yapım ihalelerinde sürekli artış gösteren rekabet ortamı, ihalelere verilen tekliflerin asgari karlılık sınırlarına kadar çekilmesine sebep olmaktadır. Bunun yanı sıra ihale konusu işin proje ve şartname esaslarına uygun olarak planlanan maliyetle ve belirlenen süre içerisinde bitirilmiş olması, yüklenici firmanın varoluşu ve geleceği yönünden hayati önem taşımaktadır.

Bu hassas denge içerisinde, projenin uygulanması aşamasında, yüklenicinin beklenmedik bir giderle veya engelle karşı karşıya kalmaması için, kaynakların ekonomik ölçülerde kullanılması, işin süresinde bitirilmesi ve teknik deneyimin yanı sıra işin ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak yürütülmesi hususları ön plana çıkmaktadır.

İlgili mevzuat hükümlerine uyulmaması veya yanlış uygulanması sebebiyle, idare ile yükleniciler arasında çok sayıda hukuki sorunlarla karşılaşıldığı, bu durumun; yüklenicilerin mali yönden sıkıntıya düşmesine ve çok ağır yaptırımlarla karşı karşıya gelmesine, aynı zamanda kamu yatırımlarının gecikmesine sebep olduğu, bilinen bir husustur.

Bu arada Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ve ekleri; Yapım İşleri Genel Şartnamesi, tip idari şartnameler ve Tip Sözleşme ile Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliği ve Kamu İhale Genel Tebliğinde önemli değişikliler yapılmıştır. Bahse konu değişiklikler, 18 Ağustos 2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 8 Ağustos 2019 tarihli ve 30856 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Yapılan değişikliklerin bazıları;

* Uygulamada karşılaşılan tereddütlerin giderilmesine yönelik düzenlemeler yapılması,

* Gecikme halinde ve sözleşme kapsamında kesilecek cezalara sınırlama getirilmesi,

* Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işler için yeni birim fiyat (YBF) tespitine ilişkin esasların yeniden belirlenmesi,

* Alt yüklenicilere doğrudan ödeme yapılabilmesi imkanı sağlanması,

* Alt yüklenicilere yaptırılabilecek işlerin tutarına belirli sınırlar getirilmiş olması,

Şeklinde sıralanabilir.

Söz konusu değişikler; ilanı veya duyurusu 19 Ağustos 2019 tarihi ve sonrasında yapılmış olan İhaleler için geçerli olacaktır. Bu itibarla yapım işi sözleşme uygulamalarına ilişkin düzenlemeler;

İlanı veya duyurusu 19 Ağustos 2019 tarihinden önce yapılmış olan işler ile ilanı veya duyurusu 19 Ağustos 2019 tarihi ve sonrasında yapılmış olan işler için ayrı ayrı değerlendirilmiştir.

Ayrıca “anahtar teslimi götürü bedel sözleşmeli işler” ve “birim fiyat sözleşmeli işler” olmak üzere iki ayrı katogoride baştan sona hakediş düzenlenme yöntemleri, örnek uygulamalarla gösterilmiştir. Bu örneklerde, yapılması gereken vergi kesintileri, geçici kabul kesintileri, kesin hesap kesintileri, pursantaj değerlerinin hesap şekli, fiyat farkları, TÜİK endekslerinin uygulanması, sabit oran katsayılarının hesap şekillerine yer verilmiştir.

Bunların yanı sıra yaklaşık maliyetin hazırlanması, pursantaj değerlerinin tespit şekli, sabit oran katsayılarının hesap şekli, genel fiyat farkı ve ÖTV’ deki değişikliklere bağlı akaryakıt fiyat farkı uygulamaları, örnek hakediş formları üzerinde açıklanmıştır.

İlave işler için yeni fiyat belirlenmesine ilişkin esas ve usuller, revize fiyatlar, süre uzatımı, gecikme cezaları, ödenek iş programının düzenlenmesi ve revize edilmesi, iş artış ve eksilişleri, geçici kabul kesintileri, kesin hesap kesintileri, vergi kesintileri, avans verilmesi ve mahsubu, örnekler üzerinde gösterilmiştir.

Geçici kabul ve kesin kabul işlemleri, tasfiye ve fesih işlemleri, kontrol teşkilatının görev ve sorumlulukları, yüklenicinin görev ve sorumlulukları, idarenin görev ve sorumlulukları, hakediş düzenlemelerinde ve yeni birim fiyat tespitlerinde uyuşmazlıklar ve çözüm yolları, uygulama örnekleri ve yargı kararlarıyla birlikte anlatılmıştır.

İnşaat sektöründe, işveren, yüklenici, kontrol teşkilatı görevlilerine ve bunların dışındaki tüm ilgililere faydalı olması amacıyla, hukuki ve mali mevzuat yönünden dikkate alınması gereken konulara, 32 yıllık denetim görevim tecrübesiyle ağırlıklı olarak yer verilmiştir. "(Tanıtım Yazısı)