Türkiye'de Vatandaşlık Okuryazarlığı

ÖNSÖZ

Vatandaşlık çok yönlü bir kavram olarak, bireyin hem hukukî bağlamda devletle

kurduğu yasal ilişkiyi hem de kişinin toplumla kurduğu politik, sosyolojik ve ekonomik

ilişkiler içerisindeki statüsünü ve varlığını göstermektedir. Bireyin kendisini tüm

yönleri ile geliştirebilmesi, yaşadığı çevreyi ve toplumu tanıyabilmesi, karşılaştığı

sorunlara düşünsel ve eylemsel olarak katılabilmesi, toplumda etkin ve yararlı bir

rol oynayabilmesi ve bu amaçla sorumluluk üstlenebilmesi öncelikle öznesi olduğu

devlet ile arasında kurulan hak ve yükümlülüklere dayalı vatandaşlığın anlaşılmasına

bağlıdır. Bu nedenle vatandaşlık hem siyaset alanında hem de akademik

dünyada gittikçe daha fazla önem verilen bir çalışma alanı haline gelmiştir.

Özgürlük, siyasete katılan, protesto eden ve gerekirse hükümeti seçimle düşürebilen

hareketli bir topluma ihtiyaç duyar. Böyle bir toplumun oluşabilmesi bireylerin

vatandaşlık okuryazarlığına sahip olabilmesi ile mümkündür. Bu çalışma,

küreselleşme ve teknolojide yaşanan ilerlemeye paralel olarak bireylerin temel hak

ve özgürlükleri ile yükümlülüklerine dayalı çokkültürlü bir toplum perspektifinde

tanımlanan vatandaşlık anlayışının ve vatandaşlık okuryazarlığının önemini ortaya

koymak ve Türkiye’de yaşayan bireylerin vatandaşlık okuryazarlığını tespit etmeye

yönelik hazırlanmıştır.

Bu kitap, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsüne sunulan Vatandaşlık

Okuryazarlığı: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması isimli doktora tezinin gözden geçirilmesi

ile üretilmiştir. Bu kapsamda öncelikle konunun seçimi, kapsamın oluşturulması

ve tamamlanması sürecinde hiçbir zaman desteğini esirgemeyen, zamanlı

zamansız sorularıma engin tecrübesi ve bilgi birikimi ile içtenlikle yanıt veren, yol

gösteren danışman hocam Prof. Dr. Ahmet KARADAĞ’a müteşekkirim. Ayrıca çalışmanın

başlangıç aşamasından tamamlanıncaya kadar geçen süre içerisinde çeşitli

önerilerle ufkumun genişlemesine katkı sağlayan Prof. Dr. Gökhan TUNCEL’e, Doç.

Dr. Ender AKYOL’a, Doç. Dr. Hayriye ŞENGÜN’e ve Doç. Dr. Tuğba YOLCU’ya teşekkürlerimi

sunarım.

Uzun ve zorlu bir süreç boyunca kendisini ihmal etmeme rağmen her zaman

desteğini hissettiğim sevgili eşim Tuba’ya ve biricik kızım Tuana’ya ne kadar teşekkür

etsem azdır.