Terakki Çareleri

Osmanlı Devleti’ni uzun yıllar ataşemiliterlik yapması nedeniyle dıştan, İstanbul’a
döndükten sonra da imparatorluğun çöküşe yüz tuttuğu yıllarda icra ettiği görevler
nedeniyle içten analiz etme şansı bulan Nazif Paşa, emekliliği sonrasında yapabileceği
en isabetli işi yaparak edebî faaliyetlere girişmiştir. Kişiselleştirilmiş eleştirel bir
üsluptan uzak, herhangi bir siyasi hesaplaşmanın, tartışmanın tarafı olmadan
tamamen en iyi bildiği askerlik mesleğiyle ilgili bilgisini merkeze alarak eserlerini
kaleme almıştır. Nazif Paşa’nın Terakki Çareleri adlı kitabı, askerlik mesleğiyle ilgili
görüşlerin yanı sıra Avrupa’da bulunduğu dönemde Avrupa insanın yaşantısı,
gündelik hayat pratikleri, Avrupa şehirlerinin mimarisi gibi çeşitli konulara dair
gözlemler, Osmanlı kamuoyunun gündemini işgal eden sorunlara dair çözüm
önerileri sunması bakımından önemlidir.