Sözlük Hatay ve Çevresi Yöresel Dilimiz

Bu çalışma, uzun yıllar derlenip yazılması düşünülen ancak, Prof. Dr. Turan Koç hocamın engin zihin ve gönül dünyasıyla oluşturduğu “Dilimin Kök Hücresi Yitik Dünya” adılı yöresel tarama sözlüğünün oluşumuyla hayata geçirilmeye karar verilmesiyle hayata geçirilmiştir. Zaman zaman Turan hocam “Sen Hataylı olduğundan emin misin? Bizim Kayserili olmayasın!” diye espri yapardı. Ben de “Hocam sizler bizim oralardan göçmüş olmayasınız” diye mukabelede bulunurdum. Kendisinden izin alıp kitabından yararlanarak Hatay yöresi yerel konuşma dilini yansıtan tarama sözlüğünü hazırlamaya karar verdim. Turan hocamın kitabında ortak olan kelimeler aynen veya kısmen değiştirilerek alındı, Hatay yöresinde olmayanlar çıkarıldı, Kayseri yöresinde olmayıp Hatay yöresinde olanlar eklendi. Bazı kelimelerin yazılış ve söyleniş farklılıklarının olduğu gibi, anlam farklılıklarının da olduğu anlaşılınca Hatay yöresine uygun ifade ve tanımlamalara yer verildi. Bu kitapta yer alan kelimelerin zenginleştirilmesi ve eksik kalmaması amacıyla Hatay iline ait Belediyelerin, şahısların yapmış olduğu derlemelerden, Hatay’da yaşayan ya da Hatay’lı olup belirli yaştan sonra Hatay’dan ayrılan ve yaşı 40 ve üzerinde olan kişilerden de kelimeler derlendi, kelimelerin söyleniş şekli ve anlamına ilişkin destekler alındı. Bu sözlükte yer alan kelime ve ifade biçimleri, yapılan gözlem ve incelemelere göre Hatay-Arsuz ilçesinden güneye doğru inildiğinde Reyhanlı ilçesinde belirli ölçüde olmakla birlikte Kırıkhan ve daha doğu kısmında kalan yörelerde ve Yayladağı ilçesinde daha sık kullanılmaktadır. Türk boyları Anadolu’ya yerleşirken farklı yollar izlenmiştir. Doğu-Batı yönünde yerleşmenin yanında Güney-Kuzey yönünde olduğuna ilişkin ipuçları vardır. Bu ip uçlarından birisi de Hatay, K. Maraş, G. Antep, Adana, Mersin, Adıyaman hattından yaklaşık 400 km genişliğinde, kuzeye doğru Kayseri, Ankara, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir, Yozgat, Sivas, Kırıkkale, Çankırı, Çorum, Amasya, Tokat, Sinop, Ordu, Kastamonu’ya uzanan bit hatta yerleşik olanların yerel ağızlarının coğrafi bazı sebeplerle farklılaşmış kelimeler olmakla birlikte çok yakın, neredeyse aynı olmasıdır. Bu eserin eksikliklerinin varsa hatalı anlatımların giderilmesi hususunda siz değerli hemşehrilerimden ve bu kitabı okuyan ve Hatay yöresi yerel dile aşina olan herkesten destek bekliyoruz. İlimize, bölgemize, ülkemize ve milletimize armağan olsun.

*************