Refik Zekâ Handan Şiirinde Tematik Söz Varlığı

Azerbaycan edebiyatının önde gelen isimlerinden olan Refik Zekâ Handan, kendine has üslubu ve poetik dünyasıyla Türk dünyasının edebî/kültürel hayatında çok bilinen, okunan ve sevilen şairlerden biri olmuştur. Hayatının büyük kısmı Sovyetler döneminde geçmesine karşın şiirlerinde hep bağımsızlık, milliyetçilik ve -yasak olmasına rağmen- Türkçülük fikirlerini konu edinmiştir. Yaşamı boyunca 30 kitabı yayımlanmış, eserleri birçok dile çevrilmiştir. Azerbaycan-Türkiye edebî/kültürel ilişkilerinin geliştirilmesinde önemli rol üstlenen Handan, her iki ülkede de şiirler yayımlamıştır. Sovyetler döneminde Türkiye’yi ziyaret eden Handan, İstanbul, İzmir, Ankara şehirlerini gezmiş ve bu gezilerini şiirlerine yansıtmıştır. Büyük bir Türk sevdalısı olduğundan Türkiye şiirlerini bir araya toplayarak Atatürkiye ismiyle yayımlamıştır.

Bu çalışma, Refik Zekâ Handan’ın çeşitli yıllarda yayımlanmış şiirlerinden oluşan bir seçki kitabının temelinde hazırlanmıştır. Şairin kızı Doç. Dr. Aydan HANDAN tarafından 2004 yılında yayımlanan Refik Zekâ Handan Seçilmiş Eserleri adlı kitabındaki şiirler günümüz Türkçesine aktarılmış ve şiirlerin söz varlığı açısından incelemesi yapılmıştır. Aydan Handan hanımefendinin babasının şiirleri arasından seçerek kendi ülkesinde yayımladığı şiir kitabı bizim ilhamımız ve hareket noktamız oldu. Biz de bu dizeleri Türkiye’de ilk kez yayımlamaya cüret ettik. Bir yandan bu şiirler Türkiye Türkçesine aktarıldı ve söz varlığı masaya yatırıldı, diğer yandan da Azerbaycan şiirinin bu güçlü sesinin hayatı ve edebî kişiliği için bir tanıtma bölümü hazırlanmış oldu. Refik Zekâ Handan Şiirinde Tematik Söz Varlığı adını verdiğimiz kitap çalışmamız, bu sayede ortaya çıkmış oldu. Azerbaycan ve Türkiye Türkolojisi sahasında bir kaynak olması için ortaya koyduğumuz bu çalışmanın Türklük bilimine katkı sunması en büyük dileğimizdir.