Osmanlı Devleti'nde Hukukun Laikleşme Süreci

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR v
İÇİNDEKİLER ix
KISALTMALAR xiii
GİRİŞ 1
I. BÖLÜM
BATI VE İSLAM HUKUKUNDA LAİKLİĞİN GELİŞİMİ
1. Laiklik Kavramı 5
2. Laiklik ve Sekülerizm 10
3. Batı’da Laiklik Düşüncesinin Gelişimi 12
3.1. Antik Yunan’da Din ve Devlet İlişkileri 12
3.2. Roma İmparatorluğu’nda Din ve Devlet İlişkileri 17
3.3. Hristiyanlığın Gelişmesi ile Değişen Din ve Devlet İlişkileri 21
3.4. Din-Devlet İlişkisinde Doğu Roma/Bizans Örneği 25
3.5. Din-Devlet İlişkilerinde Batı Avrupa Örneği ve Hukukun
Gelişimi 27
3.5.1. Ortaçağ Batı Avrupası’nda Din-Devlet İlişkileri ve
Hukuk 28
3.5.2. Rönesans Düşüncesi ve Sonrasında Din-Devlet
İlişkileri ve Hukukun Gelişimi 32
3.5.3. Fransız Laiklik Modeli 38
3.5.4. İngiltere Modeli 45
4. İslam’da Din-Devlet İlişkileri ve Laiklik 47

II. BÖLÜM
TANZİMAT ÖNCESİ OSMANLI HUKUKU VE LAİKLİK
1. Osmanlı Devleti’nde Hukukun Genel Yapısı 55
1.1. Şer’î Hukuk: İslam Hukuku 58
1.1.1. İslam Hukukunun Kaynakları 60
1.1.1.1. Aslî Kaynaklar 61
1.1.1.1.1. Kitap: Kur’an 61
1.1.1.1.2. Sünnet 63
1.1.1.1.3. İcmâ 65
1.1.1.1.4. Kıyas 66
1.1.1.1.5. İçtihad 67
1.1.1.2. Talî Kaynaklar 68
1.1.1.2.1. İstihsan 68
1.1.1.2.2. Mesâlih-i Mürsele (Amme Maslahatı) 69
1.1.1.2.3. İstishab 71
1.1.1.2.4. Önceki Semavi Dinlerde Var
Olan Hükümler 71
1.1.1.2.5. Sahâbelerin Hukuki Görüşleri (Sahâbî Kavli) 72
1.1.1.2.6. Sedd-i Zerâi 73
1.1.1.2.7. Örf ve Adet Kuralları 73
2. Osmanlı Devleti’nde Resmi Mezhep Uygulaması 75
3. Osmanlı Hukuku’nda Örfî Hukukun Mahiyeti ve Şer’î
Hukukla İlişkisi 76
4. Örfi Hukuk Örnekleri 81
4.1. Tazir Suç ve Cezaları 81
4.2. Diğer Örfi Hukuk Örnekleri 88

III. BÖLÜM
TANZİMAT SONRASI OSMANLI HUKUKU VE HUKUKUN LAİKLEŞME SÜRECİ
1. Tanzimat Dönemi ve Sonrası Osmanlı Devleti’ne
Genel Bir Bakış 95
1.1. Kamu Hukuku Düzenlemeleri 99
1.1.1. Sened-i İttifak (1808) 99
1.1.2. Gülhane Hatt-ı Hümayunu/Tanzimat
Fermanı (1839) 103
1.1.3. Islahat Fermanı (1856) 109
1.1.4. Kanun-u Esasi (1876) 113
1.1.5. Arazi Kanunnamesi (1858) 121
1.1.6. Ceza Hukuku Düzenlemeleri 124
1.1.6.1. Kanun-ı Ceza (1840) 124
1.1.6.2. Kanun-u Cedid (1851) 127
1.1.6.3. 1858 Ceza Kanunname-i Hümayunu 129
1.1.6.4 Usûl-i Muhâkemât-ı Cezâiyye
Kanunu (1879) 137
1.2. Özel Hukuk Düzenlemeleri 143
1.1.1. 1869 Tabiiyet-i Osmaniyye Kanunu 143
1.2.2. 1850 Kanunname-i Ticaret ve 1862 Usûl-ü
Muhakeme-i Ticarete Dair Nizamname 148
1.2.3. Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye (1868-1876) 153
1.2.4. 1879 Usul-i Muhakeme-i Hukukiyye
Kanun-u Muvakkati 158
1.2.5. 1917 Hukuk-ı Aile Kararnamesi 160
SONUÇ 165
KAYNAKLAR 169