Orta Doğuda Küresel Tehditler Suriye Krizi - Işid Terörü

IŞİD’i inceleyerek başladığım çalışmamda; zamanla IŞİD’in ortaya çıkmasına veya güçlenmesine zemin hazırlayan suç işbirliği ağları, yolsuzluk ve istikrarsızlık ilişkisi, Suriye’deki suç ve çatışma ilişkisi, terör örgütlerinin ilgi duyduğu, hatta kullandığı kitle imha silahları ve IŞİD’in Türkiye üzerindeki etkilerini de incelemem gerektiğini düşündüm. Sonuçta, incelemelerim ve analizlerim beni, Orta Doğu Bölgesi’nde Arap Baharı süreci ile başlayan küresel tehditlere götürdü. Türkiye’nin yoğun gündemi içinde yeterince akademik analizlerin yapılmadığını gördüğüm bir dönemde, bu kitabın literatüre kazandırılmasının, Orta Doğu’da yaşanan gelişmelerin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunacağını umuyorum.

 

 

GİRİŞ-1

ORTA DOĞU’DA YOLSUZLUKVE ARAP BAHARI SÜRECİ

GİRİŞ-5

YOLSUZLUK PROBLEMİ-6

ORTA DOĞU’DA YOLSUZLUK-11

ORTA DOĞU’DA YOLSUZLUĞUN SONUÇLARI-13

Halkın Yoksullaşması-13

Sosyal Yapı Üzerindeki Etkisi-16

Ekonomik Gelişmeye Etkisi-17

Otoriterleşmeye Etkisi-19

Nükleer Yayılma Üzerindeki Etkisi-22

ORTA DOĞU’DA YOLSUZLUĞUN İSTİKRARSIZLIĞA ETKİLERİ-23

Arap Baharının Yaşanması-23

Terör Örgütlerine Meşruiyet Kazandırması-31

Çatışmaların Şiddeti-32

ORTA DOĞU’DAKİ İSTİKRARSIZLIKTA ENERJİ SEKTÖRÜNÜN ROLÜ-33

ORTA DOĞU’DA DÖNEMSEL YOLSUZLUK VE İSTİKRARSIZLIK İLİŞKİSİ-36

İstikrarsız Dönem Öncesi-38

İstikrarsızlığın Yaşandığı Dönem-40

İstikrarsızlık Sonrası Dönem-41

SONUÇ-43

Kaynakça-44

SURİYE KRİZİVE SUÇUN ETKİSİ

GİRİŞ-49

ÇATIŞMA BÖLGELERİNDE ORGANİZE SUÇ-50

ARAP BAHARI’NIN TETİKLEDİĞİ ÜLKE SURİYE-54

SURİYE’DE ORGANİZE SUÇ POTANSİYELİ-57

Geleneksel Organize Suç Faaliyetleri-57

Suriye Devleti’nin Çanak Tutması-58

Irak’taki Gelişmeler-60

Suç Ağlarının Gelişmesi-61

Suriyeli Göçmenlerin Rolü-62

Yasa dışı Ticaret-64

Uyuşturucu Potansiyeli-65

Coğrafik Konum-66

Yolsuzluk-66

SURİYE’DEKİ ÇATIŞMA VE SUÇ İLİŞKİSİ-69

Suriye’de Organize Suç Faaliyet Alanları-71

Uyuşturucu Madde Ticareti-71

Kaçakçılık Faaliyetleri-72

Göçmen Kaçakçılığı-73

Akaryakıt Kaçakçılığı-74

Tarihi Eser Kaçakçılığı-75

İnsan Ticareti-75

Kara para Aklama Faaliyetleri-76

SURİYE’DEKİ ORGANİZE SUÇ POTANSİYELİNİN SONUÇLARI-77

SURİYE’DEKİ ORGANİZE SUÇ VE ÇATIŞMA İLİŞKİSİNE YÖNELİK GELECEK ÖNGÖRÜLERİ-79

SONUÇ-81

Kaynakça-83

ORTA DOĞU’DA KÜRESEL TEHDİDİN ARTMASINDASUÇ İŞBİRLİĞİ AĞLARININ ROLÜ

GİRİŞ-87

SUÇ İŞBİRLİĞİ AĞLARI NEDİR?-88

İŞBİRLİĞİ AĞLARININ SONUÇLARI-94

Organize Suç Örgütlerinin Gelişmesi-94

Ağların Farklı Alanlara Transfer Edilebilme Potansiyeli-96

Terör Örgütlerinin Gelişmesi-98

Organize Suç Tehdidinin Artması-99

Çatışma Bölgelerinde Döngüsel İlişki-99

ORTADOĞU BÖLGESİ’NDE UYUŞTURUCU MADDE TİCARETİ-100

Orta Doğu’da İşbirliği Ağlarının Gelişmesinde Etkili Faktörler-100

Güzergahlar-101

Madde Bağımlılığı-103

Orta Doğu Bölgesi’nde Terörün Finansmanında İşbirliği Ağları-104

Hizbullah-105

PKK-107

IŞID-108

Orta Doğu Bölgesi’nde Uyuşturucu İşbirliği Ağları-109

Ortadoğu’da İşbirliği Ağlarının Sonuçları-111

POLİTİKA ÖNERİLERİ-116

SONUÇ-118

Kaynakça-120

ORTA DOĞU’DA KİTLE İMHA SİLAHLARIVE TERÖR ÖRGÜTLERİ

GİRİŞ-123

KİTLE İMHA SİLAHLARI-123

DÜNYADA KİTLE İMHA SİLAHLARI-126

BİR KİS ALANI OLARAK NÜKLEER PROLİFERASYON-132

Nükleer Madde Kaçakçılığı-134

Arz Kısmında Yer Alanlar-136

Talep Kısmında Yer Alanlar-137

Terör Örgütleri-138

ORTA DOĞU’DA KİTLE İMHA SİLAHLARI POTANSİYELİ-139

Suriye’de KİS Potansiyeli-143

Orta Doğu Ülkelerinin KİS’e İlgi Duyma Nedenleri-145

ORTA DOĞU’DA TERÖR ÖRGÜTLERİ VE KİS-146

TÜRKİYE’DEKİ TERÖR ÖRGÜTLERİ VE KİS-149

SONUÇ-150

Kaynakça-152

ORTA DOĞU’DAN YÜKSELEN KÜRESEL TEHDİT: IŞİD TERÖRÜ

GİRİŞ-155

IŞİD’İN KURULMASI-156

EL KAİDE VE IŞİD ÇEKİŞMESİ-161

IŞİD’İN İDEOLOJİK ALT YAPISI-165

IŞİDİN BÜYÜMESİNDE ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER-170

IŞID’İN KULLANDIĞI YÖNTEMLER: KUTUPLAŞTIRMA VE ALGI YÖNETİMİ-173

IŞİD’İN İNSAN KAYNAKLARI-175

Özgür Suriye Ordusu’ndan Ayrılanlar-178

El Nusra’dan Ayrılanlar-179

Kadrolu Cihatçılar-179

Doğrudan IŞİD’e Katılanlar-180

IŞİD’İN MASRAFLARI-181

IŞİD’İN FİNANS KAYNAKLARI-182

Ülke destekleri-183

Akaryakıt Geliri-184

Vergilendirme, Haraç ve Hırsızlık-187

Antika Eser-188

Bağışlar-190

İnsan Ticareti-191

Fidye Karşılığı Adam Kaçırma-191

Uyuşturucu Madde Kaçakçılığı-192

Diğer Gelirler-193

Kara Para Aklama-195

IŞİD’İN VARLIĞININ BEKLENEN/BEKLENMEYEN SONUÇLARI-196

SONUÇ-200

Kaynakça-201

SURİYE’DEKİ ÇATIŞMALARINTÜRKİYE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

GİRİŞ-207

METODOLOJİ-207

SURİYE’DEKİ ÇATIŞMALARIN ETKİSİ-208

Suriyeli Göçmenler-208

Suç Etkileri-209

Asayiş Suçları-210

İnsan Ticareti-210

Uyuşturucu Madde Ticareti-211

Kaçakçılık Suçları-213

SONUÇ-220

Kaynakça-220

ŞEKİLLER, GRAFİKLER VEHARİTALAR LİSTESİ

Şekil 1. 1: Orta Doğu’da Yolsuzluk ve İstikrarsızlık İlişkisi-37

Tablo 3. 1: Mafya Tipi Suç Örgütlerinde Grup Yoğunluğunun Ölçümü-89

Tablo 3. 2: Uyuşturucu Madde Kaçakçılığı Örgütlerinde Grup Yoğunluğu Ölçümü-90

Şekil 3. 1: Grup Yoğunluğu En Fazla Olan Mafya Tipi Suç Örgütünün Temsili Gösterimi (olay 3)-91

Şekil 3. 2: Uyuşturucu Suç Örgütünün Temsili Gösterimi (olay 3)-92

Şekil 3. 3: Uyuşturucu Suç Örgütünün Temsili Gösterimi (olay 6)-92

Şekil 3. 4: Uyuşturucu Suç Örgütünün Temsili Gösterimi (olay 1)-93

Harita 3. 1: Dünya Eroin Güzergahları-102

Şekil 4. 1: KİS’in Proliferasyonunda Genel Örüntüler (19501989 Yılları Arası)-127

Şekil 4. 2: KİS’in Proliferasyonunda Genel Örüntüler (19902000 Yıları Arası)-128

Şekil 4. 3: KİS’in Proliferasyonunda Genel Örüntüler (20012013)-129

Harita 4. 1: KİS Anlaşmalarına Ülkelerin Uyma Derecesi-132

Şekil 4. 4: Ambargo Öncesi ve Sonrasında İran’ın Petrol Satış Miktarı-142

Şekil 4. 5: Basit Düzenekte Uranyumdan Nükleer Bomba Elde Edilmesi-142

Harita 4. 2: Esad Hükümetinin Klor Gazının Kullandığı Üç Olayın Alanları-144

Fotoğraf 4. 1: IŞİD’in Hardal Gazı Kullanmasına İlişkin Fotoğraf-148

Tablo 5. 1: IŞİD’in Gelişimi-156

Grafik 5. 1: Yıllara Göre Irak’ta Sivil Kayıplar-158

Harita 5. 1: IŞİD’in Küresel Stratejisi (Eylül 2015)-159

Grafik 5. 2: IŞİD’in Küresel Faaliyet Alanları-160

Harita 5. 2: El Kaide’nin Küresel Bağlantıları-162

Harita 5. 3: El Kaide ve IŞİD’in Faaliyet Bölgeleri-163

Harita 5. 4: Levant Olarak Tanımlanan Bölge-164

Harita 5. 5: Mezheplere Göre Müslümanların Dağılımı-166

Grafik 5. 3: IŞİD’in Sahip Olduğu Twitter Hesabı Sayısı-172

Harita 5. 6: IŞİD’teki Yabancı Savaşçılar-175

Grafik 5. 4: Ülkelere Göre Suriye ve Irak’taki Yabancı Savaşçılar-175

Grafik 5. 5: Batılı Ülkelerden IŞİD’e Katılanların Tahmini Sayısı-176

Grafik 5. 6: 19822013 Arasında Yıllara Göre Selefi-Cihatçı Grupların Sayısı-177

Harita 5. 7: IŞİD Kontrolündeki Petrol Rafinerileri ve Kuyuları-180

Harita 5. 8: IŞID’in Petrol Güzergahı-184

Grafik 5. 7: Türkiye’de Yakalanan Suriye Kaynaklı Akaryakıt Miktarı-185

Tablo 5. 2: IŞİD’in 2014 Yılında Irak’ta Elde Ettiği Gelir-186

Harita 5. 9: Suriye ve Irak Dünya Miras Sitesi Olarak Kabul Edilen Alanlar-187

Grafik 5. 8: 2010 ve 2012 Yıllarında Gaziantep ve Hatay’da Yakalanan Antika Eser Sayısı-189

Grafik 5. 9: Terör Örgütlerinin Yıllık Gelirleri (milyon dolar)-190