Mükellef Davranışları ve Caydırıcılık Ekseninde Vergi Suçları Kabahatleri ve Yaptırımlarının Değerlendirilmesi

Suçlar ve cezalar, toplum içerisinde yaşamış olan insanoğlunun tarihi kadar eski dönemlere dayanmaktadır. Bu nedenle suçları ve cezaları tek bir ölçüt kullanarak değerlendirmek mümkün değildir. Hem ceza hukuku boyutu hem de ekonomik boyutu olması nedeniyle vergi suçları, kabahatleri ve yaptırımları, çok daha özgül bir değerlendirmeyi zorunlu kılmaktadır. Bu değerlendirmede ekonomik boyutun ön plana çıkması da vergi mükellefi davranışlarının önem kazanmasına neden olmaktadır. Ayrıca vergi suç, kabahat ve yaptırımları ile vergi mükellefinin davranışları birbirini önemli ölçüde etkilemektedir. Bu nedenle bu iki olgunun ortak bir çatı altında değerlendirilmesi bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Bu temelde inşa edilen çalışmanın konusu, mükellef davranışları ekseninde vergi suçları, kabahatleri ve yaptırımlarının değerlendirilmesidir.

Yapılan bu çalışma ile suç ve kabahat ayrımı ve vergi mükellefi davranışları çerçevesinde, vergi düzeninin en iyi nasıl işleyeceği, nelerin bu düzeni olumlu ya da olumsuz etkileyeceği incelenmiştir.

Çalışmamız, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, vergi hukukunda mükellef ve mükellef davranışlarına ilişkin temel kavramlar başlığı altında, öncelikle mükellef kavramı tanıtılacaktır. Sonrasında ise vergi mükellefi davranışları ekseninde vergi ahlakı, vergi uyumu, vergi direnci gibi kavramlar tanımlanacak, uygulama kapsamında örnekler verilecektir.

İkinci bölümde, öncelikle suç ve kabahat kavramları tanıtılacak ve suç olmaktan çıkartma eğilimleri ifade edilecektir. Ardından ekonomik suça ekonomik ceza ilkesi ve ekonomi ceza hukuku anlatılacaktır. Vergi suçu ve vergi kabahati kavramlarının kuramsal çerçevesi çizilerek; Türk hukuk sisteminin tarihsel süreci içerisinde vergi ceza yasaları ifade edilecektir. Son olarak günümüzde uygulanmakta olan vergi suçları ve vergi kabahatleri kuramsal çerçevede açıklanacaktır.

Üçüncü bölümde ise vergi suçları, kabahatleri ve cezaları ekseninde mükellef davranışları ve caydırıcılık değerlendirmesi başlığı altında, caydırıcılık ve suçların önlenmesi kavramları açıklanacaktır. Devamında ilk olarak, vergi ceza yasaları düzenlenirken yapılan Türkiye Büyük Millet Meclisi görüşmeleri sırasında, milletvekillerinin ifade etmiş olduğu düşünceler bağlamında vergi suçu, kabahati ve yaptırımları ve bunların mükellef davranışlarına etkisi değerlendirilecektir. İkinci değerlendirme, ekonomik suça ekonomik ceza boyutuyla vergi cezalarının mükellef davranışlarına etkisi kapsamında olacaktır. Sonrasında ise suçların/kabahatlerin özel görünüş biçimleri bağlamında vergi suçları kabahatleri ve yaptırımları değerlendirilecektir. Son olarak, nicel veriler yardımı ile mükellef davranışları kapsamında genel bir değerlendirme yapılacaktır.