Milletlerarası Özel Hukuk_{Bağlama ve Usul Hukuku Kuralları}

ONİKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ

 

“Milletlerarası Özel HukukBağlama Kuralları” 13. basısında da, genel esaslar yanında bağlama kurallarını ayrıntıya inerek derinlemesine inceleyen kitap olma niteliğini ve özelliğini sürdürmüştür. Kitaba “milletlerarası usul hukuku” bölümünün eklenmesi değerli çalışma arkadaşım Doç. Dr. Ayfer Uyanık’la yürüttüğümüz hedefe yaklaşmasına rağmen gelecek basıya kalmıştır.

Kitabın 12. basısı karşılaştırmalı hukuk alanına girmekle beraber diğer ülkelerdeki ve özellikle AB’deki öğreti alanında dikkati çeken gelişmeleri de içermektedir. Söz konusu ülkelerde 11. basıda da belirttiğimiz gibi, özel hukukun Avrupalılaşması akımı milletlerarası özel hukuk ve usul hukukuna ilişkin çalışmaların yavaşlamasına sebep olmaktadır. Anılan konuda özellikle dikkatleri çekmek için ifade edelim ki, La Haye gibi Milletlerarası Özel Hukuk Konferanslarındaki çalışmaların ürünü olan milletlerarası sözleşmelerin sonuçlandırılması faaliyetlerinin adeta durduğunu söylemek mümkündür. Buna karşılık artık AB hukukuna ilişkin anlaşmalar ve tüzükler yoluyla milletlerarası özel hukuka katkı dönemi başlamıştır denilebilir.

Bu nedenle 12. basıda ilgili tüzüklerin genel hatları ile ele alınması kaçınılmaz olmuştur. Ancak Türkiye’de MÖHUK bağlamında, hem sistematik ve monografik eserlerdeki hem de doktora tezlerindeki hukuku geliştirme çabaları memnuniyet verici bir düzeye ulaşmaktadır. Kitabın 12. basısı özellikle bu gelişmenin ürünlerini de yansıtmaktadır.

Diğer yandan kitapta her zaman olduğu gibi Türkiye’nin kabul ettiği, katıldığı ve yürürlüğe giren veya girmeyen Milletlerarası Özel Hukuka ilişkin sözleşmelere yer verildiğini kaydetmek doğru olur.

Kitabın dizgi ve mizanpaj düzenlemelerinde Berrin Doğrul ile kapağı şekillendiren Murat Ece’ye, yardımları için değerli dostumuz Vedat Carbaş’a şükranlarımızı sunuyoruz.

Gülören Tekinalp

Kalamış, Fenerbahçe

Ocak, 2016   GİRİŞ

 

İçinde “yabancı unsur” bulunan hukuki ilişkilere ve olaylara hangi devletin hukukunun uygulanacağını gösteren kuralları içeren hukuka “milletlerarası özel hukuk” veya “kanunlar ihtilafı hukuku” denilmektedir.

Milletlerarası özel hukuk, çeşitli devletlerin iç hukuk kurallarının, yabancı unsur taşıyan ihtilaflarda uygulama alanını belirleyen kurallardan meydana gelmektedir. Devletlerin bir kısmında anılan nitelikteki kurallar özel bir kanunda toplanmış olduğu halde bazılarında dağınık kanunlarda ve yetersiz şekilde düzenlenmiştir. Bununla beraber, günümüzde özel hukuk alanında milletlerarası bireysel ilişkilerin yoğunlaşması, Avrupa Birliği’nin kurulup yaygın işlerlik kazanması, Birliğe dahil üye ve ortak üyelerin vatandaşları başta olmak üzere yabancıların yerleşme ve çalışma alanlarının giderek genişlemesi hatta ihtiyacın karşılanması için dünya çapında işgücü ithaline başvurulması zorunluluğunun ortaya çıkması gibi olgular, bu alanda kanunlaştırma ve reform hareketlerinin artmasına sebep olmaktadır.

Yeni kanunların, tasarıların ve reform çalışmalarının dikkati çeken yanı şöyle ifade edilebilir: Özel hukuka giren belli başlı alanlar için öngörülen kurallar yanında önemleri sebebi ile banka, borsa ve sigorta işlemleri, tüzel kişilerin ve özellikle ortaklıkların kişisel statüleri, iş sözleşmeleri, iflas, tahkim ve tüketicinin korunması gibi konularda da gösterici kurallar düzenlenmektedir. Son yıllarda art arda yapılan bu çeşit çalışmalar, düzenleme ve reformun artan bir ihtiyaç haline geldiğini göstermektedir. İspanya’da 1974 Medenî Kanun değişikliği, Avusturya’da 1978 kanunu, Almanya’da 1980’den itibaren ortaya konulan çeşitli tasarılar ve 1986 kanunu, İsviçre’de 1978 ve 1982 tasarıları ve 1987 kanunu, Türkiye’de 1982 ve 2007 de yürürlüğe giren Kanunlar ile İtalyada 1995 tarihli Medeni Kanun (MK) reform kanunu ve 1996 Liechtenstein kanunu, Avrupa Birliği’nde Roma Tüzükleri (I, II, III, IV) ve başka yeni kanunlar bu ihtiyacı doğrulamaktadır.

Milletlerarası özel hukukta kanunlaşma süreci devam etmektedir. Özellikle Doğu Bloku ülkelerinin ve Asya’da bâzı ülkelerin özgürlüklerini kazanmaları farklı yönleri olsa bile yeni milletlerarası özel hukuk kanunlarının yapılmasının başlıca gerekçesi olmaktadır.