Karahan Anonim Türk Halk Edebiyatı Nesri

Bütün toplumlar tarih sahnesinde var oldukları andan itibaren edebî ürünler ortaya koymuşlardır. Sözlü ve anonim olarak ortaya çıkıp zaman içinde gelişen ürünlerden edebî değer taşıyanlar “halk edebiyatı” adı altında incelenmiştir. 

 

Tören, töre ve uygulamalar sanatsal boyutlara sahiptir. Yazıyı henüz bilmeyen ilk uygarlıklar heyecan ve kültür miraslarını sonraki kuşaklara sözlü olarak aktarmıştır. Kulaktan kulağa taşınan masallar, anlatılar bir topluluğun belleği, bir halkın uyduğu kuralların kutsal mirasıdır. 

 

Sözlü edebiyat aynı zamanda insanların hangi durumda ne tutum takınacağının, neler yapmaları gerektiğinin örneklerini sunar. Sözlü edebiyatın bu tam anlamıyla eğitici işlevi atasözleri, özdeyişler, bilmeceler ve masallarla ortaya çıkar. Sözlü edebiyat, topluluğun ortak ruhudur. Sözlü edebiyat belirli tören kurallarına uyularak gerçekleştirilir. 

 

Yazılı edebiyatlarada kaynaklık yapan bu zengin dil ve kültür malzemesi, sosyal ve doğal olaylar çerçevesinde doğmuştur. Halk edebiyatı ürünleri başlangıçta destanlar, efsaneler, masallar ve halk hikayeleri şeklinde gelişmiştir. Daha sonra manzum ve mensur olmak üzere iki koldan yürümeye başlamıştır. 

 

Atasözü, ninni, türkü, bilmece gibi şekil ve türlerle zenginleşmiştir. Dil, edebiyatın malzemesini oluşturan sosyal, kültürel ve coğrafi yapı ile sıkı sıkıya bağlı, millî bir ögedir. 

 

Edebiyatın gelişimi, tarihi, sosyal ve kültürel faktörlerle çok yakından ilgilidir. Halk edebiyatı, tarihsel ve toplumsal ortaklıklardan beslenen diliyle, içeriğiyle, zorlama etkenlerin olmadığı, en önemlisi de, Türk halkının ulusal özünü taşıyan edebiyattır. Anonim halk edebiyatı, kimin tarafından söylendiği bilinmeyen, halkın ortak malı olan edebiyattır. 

 

Anonim edebiyatın en belirgin özelliği sözlü olmasıdır. Anonim halk edebiyatı ürünleri milli bir karaktere sahiptir. Anonim edebiyat ürünleri, sözlü olduğu için halk arasında dilden dile geçerken değişikliğe uğrar. 

 

Aynı ürün çeşitli bölgelere yayıldığında bölgenin özelliklerini alır. Anadolu sahasındaki anonim edebiyat, İslamiyet öncesi Türk edebiyatının İslam kültürü içindeki devamıdır. Anonim halk edebiyatı ürünlerinde 

 

Anadolu insanının dünya görüşünü, yaşama biçimini, bireysel ve toplumsal sorunlarını görürüz. 

 

Bu kitapta anonim halk edebiyatı nesrinin kültürel değişim ve gelişim bakış açısıyla genel çerçevesi çizildikten sonra ürünlerinin tanıtılması amaçlandı. 

 

Birinci bölümde; Türklerde İslamiyet Öncesi İnanç Sistemleri–Öğretiler–Dinler; ikinci bölümde; Mitten Destana Sözlü Anlatım Ürünleri (Mitoloji, Türk Destanları) üçüncü bölümde; Anlatı Türleri (Efsane, masal, halk hikâyeleri, fıkra); dördüncü bölümde Türk Seyirlik Oyunları, Halk tiyatrosu (Kukla, Karagöz, Ortaoyunu, Meddah, Hokkabazlık b ve Tuluat), Köy Seyirlik Oyunları incelendi. Beşinci bölümde Anonim Halk Edebiyatı Nesri metin örneklerine yer verildi.