İdealin Diyalektiği, Etkinlik ve Zihnin Kuruluşu

1979’da yaşamına son verene dek kendisini Marksist materyalist diyalektiği geliştirmeye yönelik çalışmalara adayan Evald Vasilyeviç İlyenkov, diyalektik mantıktan felsefi psikolojiye, bilim ve bilgi kuramı eleştirisinden zihin felsefesine, çocuk gelişiminden eğitim kuramına kadar pek çok alanda çalışmalarda bulundu.

İdealin Diyalektiği, Etkinlik ve Zihnin Kuruluşu, İlyenkov’un Marksist felsefi düşünüşünün çekirdeğini ortaya koyan bir seçkidir. Seçkideki metinler bir bütünlük oluştururken, İlyenkov’un düşünüşündeki şaşırtıcı inceliği, ussallığı, özgünlüğü ve derinliği gözler önüne serer. İlyenkov, kitabın odağını oluşturan kavramların “oluşumsal köklerini” ve kavramsal düşünmenin somut gerçekliğini Marx’ın insan etkinliği kavramını merkeze alarak gösterir. Buna göre “evrensel”, bir kümenin üyeleri arasındaki ortak bir özelliği veya birbirlerinden bağımsız oldukları varsayılan tekilliklerin benzerlik veya özdeşliklerini imleyen bir şey değil, “ortak oluşumsal kökün” dışavurumu, farklı hatta karşıt öğelerin birliğidir. “İdeal” ise kafanın veya beynin dışındaki şeyin biçimiyle uyumlu gerçek, nesne-güdümlü insan etkinliğinin nesnelleşen biçimidir. “Kavram” ise kişinin zihinsel imgesi değil, gerçek insanların toplumsal doğadaki etkinlik biçimi; düşünme ile gerçeklik arasında varsayılan bütün yarıkları dolduran insan etkinliğinin özgül, tarihsel bir aracıdır.

Kavram ve görüngülerin ortak insani özünü ve Marksist materyalist diyalektiğin yöntemsel değerini ortaya koyan bu önemli çalışma, felsefeyle ilgilenen okurlar için keşfedilmeyi bekleyen yeni bir hazine...