Yürürlüğe Girişinden Günümüze 1982 Anayasası

Kitabın Açıklaması
1982 Anayasasında, yürürlüğe girdiği tarihten bugüne, yöneltilen eleştiriler doğrultusunda pek çok değişiklik gerçekleştirilmiştir. Toplam yirmi üç değişiklik süreci yaşayan Anayasa metni; ek fıkra ve maddeler, ifade değişiklikleri, yürürlükten kaldırılan hükümler ve getirilen Yeni Geçici Maddeler ile birlikte, özgün haline nazaran oldukça farklılaşmıştır.
Söz konusu Anayasa değişikliklerinden on dokuzu yürürlüğe girerken, 04.04.2022 tarih ve 4841 sayılı Kanun ile 29.07.2003 tarih ve 4960 sayılı Kanun, Cumhurbaşkanı tarafından tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderilmesini müteakip TBMM’de herhangi bir işlem tesis edilmediğinden, yürürlüğe girmesi söz konusu olmamıştır. 06.08.1988 tarih ve 3467 sayılı Kanun ile öngörülen değişiklik ise, halkoylamasında reddedilmesi nedeniyle yürürlüğe girmemiştir. 29.7.2003 tarih ve 4960 sayılı Kanun da Cumhurbaşkanı tarafından tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderilmiş ancak, TBMM tarafından bir işlem yapılmadığından yürürlüğe girmemiştir.
1982 Anayasasının yürürlüğe girdiği tarihten bugüne gerçekleştirilen (yürürlüğe girmeyen dört değişiklik hariç) ondokuz değişiklik kapsamında; Anayasanın yetmişbeş maddesi bir defa, otuzdokuz maddesi iki defa, altı maddesi üç defa, bir maddesi iki defa değişiklik geçirmiş, bu değişiklikler dışında, Anayasa metnine beş geçici madde eklenmiştir (Geçici Madde 17 ila 21).
Yapılan tüm bu değişikliklerin; darbe döneminde hazırlanmış olması nedeniyle otoriter olduğu ve temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası eğilime uygun olmayan hükümler taşıdığından bahisle eleştirilen Anayasa’nın, daha demokratik ve temel haklarla uyumlu bir çizgiye getirilmesi amacıyla yapıldığı ifade edilmekle birlikte, değişikliklerin bir kısmı yoğun eleştirileri de beraberinde getirmiştir. Bu kapsamda, yürürlüğe giren toplam on dokuz metin arasında, gerek etkilediği madde sayısı, gerek öngörülen değişiklerin niteliği açısından en önemli olanlar 1995, 2001, 2004, 2010 ve 2017 değişiklikleridir.
Kanaatimizce, tüm bu değişiklik seyrinin kronolojik olarak izlenmesi, mevcut Anayasa hükümlerinin yorumlanmasının yanı sıra, yeni bir Anayasaya/Anayasa değişikliğine ihtiyaç bulunup bulunmadığı ve bunun kapsamının değerlendirilmesinde yol gösterici olacaktır