Gıda Üreticisinin Hukuki Sorumluluğu

Endüstri toplumu, üretim ve tüketim alışkanlıklarını dönüştürerek, seri üretimle gelen riskleri ve bu risklere bağlı olarak gelişen ürün sorumluluğu rejimini hayatımıza kazandırmıştır. Bu rejimin en çok öne çıktığı alanlardan biri ise, hiç şüphesiz, insan sağlığını doğrudan etkileyen gıda ürünleridir. Her yıl dünya genelinde milyonlarca insan, gıda kaynaklı sorunlar nedeniyle zarar görmekte ve yüz binlercesi hayatını kaybetmektedir. Bu durum, gıda üreticilerinin hukuki sorumluluğunu ulusal ve uluslararası boyutta kritik bir mesele haline getirmiştir. Günümüzde karmaşıklaşan tedarik zinciri sebebiyle gıda ürünleri genellikle perakende satıcılardan temin edilmekte, bu da pek çok durumda gıda üreticisi ile gıdanın kullanıcısı arasındaki sözleşmesel bağın yokluğunu beraberinde getirmektedir. İşte tam da bu noktada, haksız fiil sorumluluğuna dayanan ürün sorumluluğu devreye girmektedir. Bu kitap, gıda üreticilerinin hukuki sorumluluğunu ÜGTDK ile bu kanunun sorumluluk hükümlerinin dayanağı olan 85/374 sayılı AB Direktifi çerçevesinde ele almaktadır. Ayrıca, 2024/2853 sayılı Yeni Ürün Sorumluluğu Direktifi'nin getirdiği yenilikler ve değişiklikler de gıda üreticisinin sorumluluğu üzerindeki etkileri ölçüsünde incelenmiştir. Kitapta, bir ürün olarak gıda kavramı, gıdaların insanlar üzerindeki etkileri, gıda üreticisinin hukuki sorumluluğunun tarihsel gelişimi, sorumluluğun hukuki niteliği, gıdalardaki uygunsuzluk halleri, gıdadaki uygunsuzluk sonucunda ortaya çıkan zararlar, uygunsuzluk ile zarar arasındaki nedensellik bağı, sorumluluğun tarafları, sorumluluktan kurtulma halleri ve sorumluluğu sınırlayan durumlar etraflı bir şekilde ele alınmıştır.
 

İÇİNDEKİLER
 

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

GIDA KAVRAMI İLE GIDA UYGULAMALARININ İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ÜRETİCİNİN SORUMLULUĞU PERSPEKTİFİNDEN GIDA ÜRETİCİSİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN GELİŞİMİ

I. Gıda Kavramı, Gıda Tüketimi ve Gıda Güvenliği

A. Gıdanın Tanımı ve Kapsamı

B. Endüstriyel Toplumda Gıda Üretimi ve Tüketimi

C. Gıda Güvenliği

D. Ürün Olgusu İçerisinde Gıda Kavramı

II. Gıda Üretim Teknikleri ve Uygulamaları ile İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri

A. Genel Gıda Üretim Süreci

B. Gıda Katkı Maddeleri

C. Bulaşanlar ve Kalıntılar

D. Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar

III. Ürün Sorumluluğu Perspektifinden Gıda Üreticisinin Hukuki Sorumluluğunun Gelişimi

A. Genel Olarak Ürün Sorumluluğunun Tarihsel Gelişimi

B. Gıda Üreticisinin Hukuki Sorumluluğunun Tarihsel Gelişimi

IV. Ara Sonuç
 

İKİNCİ BÖLÜM

GIDA ÜRETİCİSİNİN SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ

I. Sorumluluğun Hukuki Niteliğine Dair Genel Bir Bakış

II. Sözleşmesel Sorumluluk Esasına Göre Değerlendirme

A. Genel Sözleşmesel Sorumluluk Açısından İnceleme

B. Sözleşmenin Nisbiliği İlkesini Esnetmeye Yönelik Görüşler

III. Kusura Dayanan Genel Haksız Fiil Sorumluluğu Esasına Göre Değerlendirme

A. Meselenin Genel Olarak Kusura Dayanan Haksız Fiil Sorumluluğu Çerçevesinde Ele Alınması

B. Kusura Dayanan Haksız Fiil Sorumluluğunun Elverişliliğinin Değerlendirilmesi

IV. Kusursuz Sorumluluk Esasına Göre Değerlendirme

A. Kusursuz Sorumluluğa Duyulan İhtiyacın Sebebi

B. Kusursuz Sorumluluğun Uygulanması İçin Önerilen Çözümler

C. TBK m. 66'da Düzenlenen Çalıştıranın Sorumluluğu Açısından İnceleme

D. Tehlike Sorumluluğu Açısından İnceleme

V. Ara Değerlendirme ve ÜGTDK Bağlamında Gıda Üreticisinin Sorumluluğunun Hukuki Niteliğinin Tespiti
 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

GIDA ÜRETİCİSİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN KOŞULLARI

I. Gıdanın Uygunsuz Olması

A. Genel Olarak Uygunsuzluk Kavramı

B. Genel Olarak Hata Kavramı

C. Uygunsuzluk ve Hata Kavramlarının Karşılaştırılması ve ÜGTDK Kapsamında Uygunsuzluk Şartının Değerlendirilmesi

D. Gıdanın Uygunsuzluğu

II. Uygunsuz Gıdadan Dolayı Zarar Doğması

A. Maddi Zararlar

B. Manevi Zararlar

III. Gıdadaki Uygunsuzluk ile Zarar Arasında Nedensellik Bağı Bulunması
 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

GIDA ÜRETİCİSİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN TARAFLARI VE SORUMLULUĞUN SINIRLANDIRILMASI

I. Gıda Üreticisinin Hukuki Sorumluluğunun Tarafları

A. Sorumlu Kişiler

B. Tazminat Talebinde Bulunabilecek Kişiler

II. Gıda Üreticisinin Hukuki Sorumluluğunda Sorumluluğun Sınırlandırılması

A. Sorumluluktan Kurtulma Halleri

B. Gıda Üreticisinin Hukuki Sorumluluğu Açısından Sorumsuzluk Anlaşmaları

C. Tazminatın Belirlenmesi

D. Zamanaşımı