Hastanede Çocuk ve Ailesine Yönelik Psikososyal Destek Çalışmaları

Hastalık ve hastaneye yatış, gelişen her çocuğun başına gelebilecek en yaygın stres yaşantılarından biridir. Çocukların gelişimini olumsuz etkileyerek, biyolojik ve psikososyal güçlüklere neden olabilen bu süreç, hem çocuğun hem de ailesinin yaşam düzenini ve kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu süreçte çocukların ve ailelerin psikososyal açıdan desteklenmesi, sağlıklı başa çıkma becerilerinin gelişimi ve hastalık sürecinin daha kolay atlatılması için büyük önem taşımaktadır. Sağlıklı bir gelişim süreci için, tıbbi tedavi ve işlemlerin yanı sıra çocuğun aile, okul, akran grubu ve sağlık sisteminden oluşan psikososyal çevresine uyum sağlayabilmesi ve aile merkezli bir yaklaşımla desteklenmesi gerekmektedir. Hastanede tedavi görmekte olan çocukların gelişimsel olarak sağlıklı çocuklar için yapılan tüm düzenlemelere gereksinim duyduğu; sağlıklı çocukların ihtiyacı olan materyallerin, eğitim ve çevre düzenlemelerinin onlar için de geçerli olduğu unutulmamalıdır. Gelişmiş sağlık sistemine sahip ülkelerde, hastanedeki çocuklara özel düzenlemeler ve psikososyal temelli programlar aracılığıyla hem çocuklara hem de ailelere psikososyal destek sağlanmaktadır. Bu programlar sayesinde, ailelerin hastalık süreci ile etkili bir şekilde başa çıkması mümkün olabilmekte ve çocuklar gelişimsel güçlükler yaşamadan daha hızlı bir şekilde iyileşebilmektedir. Türkiye’de de dünyadaki örneklerine benzer bilimsel temelli, kurumsallaşmış, sistematik, aile merkezli, bireysel ve kültürel farklılıklara duyarlı, aileyi bir bütün olarak destekleyen programlara büyük ihtiyaç duyulmaktadır.

Hastalık sürecinde çocuğun ve ailenin desteklenmesi, tüm sağlık çalışanlarının birinci derecede sorumluluğudur. Disiplinlerarası ekip çalışması esasına dayalı olarak yürütülen psikososyal destek hizmetlerinin, çocuk gelişimi, psikoloji, ergoterapi, fizyoterapi, hemşirelik ve sosyal hizmetler gibi alanında özel eğitim almış profesyoneller tarafından verilmesi; bu profesyonellerin, çocuklar ve aileleri ile iletişim kurabilecek donanıma sahip, süreci yönetebilecek, birbirileri ve ilişkili diğer meslek alanları ile iş birliği içerisinde çalışabilecek yeterliliğe sahip olmaları önem taşımaktadır. Biz de bu noktadan hareketle bu kitabı, disiplinlerarası çalışma esasına uygun bir yaklaşımla ve hasta temelli gerçek yaşam deneyimlerini temel alarak hazırlamaya özen gösterdik. Kitapta ele aldığımız psikososyal destek çalışmaların yürütülmesinde hastane yönetimi, çocuk ve ailenin hastane yaşantısına hazırlanması, psikososyal destek çalışmaların yürütülmesine yönelik fiziksel ortamın düzenlenmesi, tanı ve tedavi sürecinde psikolojik destek, hasta hakları, eğitsel destek çalışmaları, ailenin güçlendirilmesi, psikososyal destek sürecinde oyun, ergoterapi yaklaşımları, gelişmiş ülkelerde uygulanan modeller, psikososyal destek sürecinde disiplinlerarası çalışma gerektiren durumlar, palyatif bakım, tedavi ve taburculuk süreçlerinde çocuğa ve aileye yönelik psikososyal yaklaşım, dünyada ve Türkiye’de hastanede çocuk ve ailesine yönelik psikososyal destek gönüllüleri ile hasta bireylerin ve ailelerinin gözünden hastalık ve hastane sürecindeki yaşam deneyimleri konularının alanda çalışacak profesyonellere yol göstereceğine ve ülkemizdeki sağlık hizmetlerine katkı sağlayacağına inanıyoruz. Disiplinlerarası bir yaklaşımla, sorumluluk duygusu ve “BİZ” bilinciyle bir araya gelen ve değerli birikimleri ile bu kitaba katkı koyan tüm yazarlarımıza teşekkürü borç biliriz. Sizler olmasaydınız bu kitap olmazdı!

Hastalık sürecindeki tüm çocuklarımızın en kısa sürede sağlıklarına kavuşması dileği ile…

Editörler:

Prof. Dr. Aynur Bütün Ayhan

Doç. Dr. Utku Beyazıt