Dijital Çağda Medeni Yargı

İnsanlık endüstri toplumu ve ardından bilgi toplumuna ilişkin gelişmeleri, insanlık tarihi için çok kısa sayılacak bir süre içinde yaşamıştır. Bazı toplumlar henüz endüstrileşmeyi bile tam yakalayamamışken, bazılarında ise bu aşama geçilmiş ve bilgi toplumunun ileri noktaları yaşanmaya, en azından tartışılmaya başlanmıştır. Bu değişimin, gelişimin, tartışmaların önemli bir kısmı dijitalleşme diye adlandırılan aşamadır. Dijitalleşme bir yandan bazıları için öğrenilmesi ve algılanması zor bir sanallığı ifade ederken, diğer yandan da tüm etkileriyle karşımızda bir gerçek olarak durmaktadır. Her türlü toplumsal gelişme ve değişimle doğrudan ilgili olması sebebiyle toplumsal düzen kuralı olarak hukuk da, bu değişim ve gelişimin içinde yer almış, dijitalleşmeden uzak kalamamıştır, kalması da mümkün değildir.

Dijitalleşme maddî hukuk ve şeklî hukuk alanlarını doğrudan etkilerken, özel hukukta çok hızlı bir ilerleme göstermekte, kamu hukuku alanlarında da önemli sonuçları olmaktadır. Bu çerçevede, belki de dijitalleşmenin en çok etki doğurduğu ve tartışıldığı alan, yargılama ve onunla bağlantılı olan takip hukukudur. Medenî yargılama hukuku ve takip hukuku alanında, dijitalleşme ile ilgili olarak farklı zamanlarda ayrı çalışmalar yapılmış, belirli toplantıların içinde münferit bir konu başlığı olarak yer almıştır. Bu konuda gittikçe artan bir çalışma yapıldığı, eserler verildiği de görülmektedir. Ancak, sadece medenî yargılama hukuku alanına hasredilen konunun, bir bütün olarak temel noktalarıyla ele alındığı bir toplantı ve çalışma pek yapılmamıştır. İzmir Barosu’nun (4 Haziran 2022) düzenlediği “Dijital Çağda Medenî Yargı” başlıklı toplantıda, medenî yargı alanında dijitalleşme ele alınarak bütüncül bir yaklaşım ortaya konulmaya çalışılmıştır. Şüphesiz konunun tüm ayrıntılarıyla ele alınması bir toplantı boyutunu aşmaktadır. Bununla birlikte, konunun temel noktaları ve en çok tartışılan yönleriyle ele alınması, bundan sonraki çalışmalara da bütüncül bir temel kaynak oluşturulması bakımından önemlidir.

Toplantı sırasındaki tartışmalar da dikkate alınarak toplantıda sunulan bildiriler gözden geçirilmiş, genişletilerek elinizdeki kitap ortaya çıkmıştır. Bu kitapta amaç, bir yandan konunun Dünya’daki ve Ülkemizdeki gelişmelerini yansıtmak, keza konuyu medenî yargılama hukukunun temelleri, ilkeleri ve adalete erişimle bağlantısı içinde ele almak, diğer yandan da yargılama alanında dijitalleşmenin en çok tartışılan teknik yönleriyle ve hukuk meslekleri açısından durumunu, tartışmaları, gelişmeleri yansıtmaktır. Bu kitapta konunun tüketici bir yaklaşımla ele alınmasından çok, bir zemin oluşturması, tartışmaları yansıtması, bundan sonraki çalışmalar yardımcı olması bakımından başvuru kaynağı oluşturulması ön plandadır. Bazı noktalarda ayrıntılı değerlendirmeler yapılırken bazı noktalarda ise farklı açılardan tartışmalar ve gelişmelerin yansıtılmasıyla yetinilmiştir. Şüphesiz dijitalleşmenin yargı alanındaki uygulamalarının önemli bir kısmı bakımından henüz başlangıç noktasında olduğumuz söylenebilir. Bu başlangıç için toplu bilginin elde olmasının yararlı olacağını düşünüyoruz. Zamanla ortaya çıkacak gelişmelerle bu yönde yeni toplantılar yapılabilir, bu konudaki bilginin artması ile yeni konular ele alınabilir, mevcut konuların gelişimi izlenebilir. Bu konunun fikrî takibi ile ilerleyen zaman içinde aynı yönde daha yeni toplantılar yaparak yeni kitaplar ve eserler ortaya çıkartılmasını sağlayabiliriz. Bu sebeple Kitabın başlığında “2022’den Bakış” alt başlığı konulmuştur. Bundan sonra da seri toplantılar yapılabilirse, bu kitabın güncel halleri yayınlanabilir. Bu konuda kitapta yer alan başlıklar ve değerlendirmeler, bugün için mevcut bilgilerin yansıması ve tartışılmasıdır; ancak önümüzdeki zaman dilimi, şüphesiz bu bilgilerin bir kısmını değiştirecek bir kısmını ise belki de anlamsız kılacaktır. Ancak her hâlükârda bundan sonrası ise katkı sağlayıp yardımcı olacaktır.