Ceza Muhakemesinde Pazarlık Yöntemleri ve Kovuşturmaya Alternatif Bir Yöntem Olarak Seri Muhakeme Usulü

Bu çalışmanın konusu, ceza muhakemesinde pazarlık yöntemleri ile Türk ceza muhakemesinde kovuşturmaya alternatif bir yol olarak düzenlenen seri muhakeme usulüdür. Günümüzde Anglo-Sakson ceza adalet sistemleri ile birlikte Kıta Avrupası ceza adalet sistemlerinde, şüpheli/sanık ile savcının anlaşmasına dayanan, cezada indirim sağlayan ve mahkemelerin onayına tabi olan pazarlık yöntemlerinin uygulanmasına izin verilmektedir. Anglo-Sakson ceza muhakemesi sistemlerinde süreç içerisinde uygulamanın bir ürünü olarak ortaya çıkan yöntemler, özellikle 21. yüzyılın başlarından itibaren birçok ülkede yasal zemine kavuşturulmuştur. Böylece ceza muhakemesinin hızlandırılması ve özellikle mahkemelerin iş yükünün azaltılması amaçlanmaktadır.

Türk ceza muhakemesi sisteminde de karşılaştırmalı hukuktaki gelişmelere paralel şekilde, muhakemenin basitleştirilmesi ve hızlandırılması ile ceza adalet sisteminin etkinliğinin sağlanması amaçlarıyla değişiklikler yapılmış ve geleneksel ceza muhakemesine alternatif teşkil eden yeni yöntemler kabul edilmiştir. 7188 sayılı Kanun ile daha önce muhakeme sistemimizde yer almayan yeni bir yöntem, seri muhakeme usulü adıyla Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 250. maddesinde düzenlenmiştir.

Bu çalışmanın amacı, son yıllarda birçok ülkede uygulama alanı bulan iddia pazarlığını ve pazarlığın Türk hukukundaki görünüm şekli olan seri muhakeme usulünü tüm yönleriyle ele almaktır. Bu doğrultuda iddia pazarlığının ceza muhakemesi sistemlerinde doğuşu, gelişimi, diğer alternatif yöntemlerden farkları, kabul edilme gerekçeleri, eleştirilen yönleri, karşılaştırmalı hukuktaki modeller incelenmekte ve ayrıca pazarlık bazı temel hak ve ilkeler yönünden değerlendirilmektedir. İddia pazarlığının genel çerçevesi ortaya konulduktan sonra, Türk ceza muhakemesi sisteminde yeni uygulanmaya başlayan ve iddia pazarlığının Kıta Avrupası sisteminde dönüştürülmüş örneklerinden biri olan seri muhakeme usulü inceleme konusu yapılmaktadır. Bu çerçevede seri muhakeme usulünün sisteme dâhil edilme süreci ve gerekçeleri ile hukuki niteliği üzerinde durularak, yasal düzenlemeler kapsamında şartları ve uygulanması, karşılaştırmalı hukuktaki benzer modellerden de yararlanılarak tüm yönleriyle ele alınmakta ve bu konularda çeşitli eleştiriler ve öneriler getirilmektedir.

(Tanıtım Bülteninden)