Çapraz Sorgu Sanatı

Çapraz sorgu kavramı Türk hukukunda karşılaşmadığımız bir kavramdır. Mülga Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun 232’nci maddesinde çapraz sorgu benzeri bir düzenleme vardı. Ancak tarafların tanık ve bilirkişiye soru yöneltmesi savcı ve avukatın anlaşmasına ve hâkimin izin vermesi koşuluna bağlıydı. Bu madde hiç uygulama alanı bulamamıştır.

AİHS m.6 f.3’e göre AİHS’ye taraf devletlerin çapraz sorguya imkân tanıması adil yargılanma hakkı kapsamında bir yükümlülük olarak öngörülmüştür. Avrupa Birliği müktesebatına uyum amacıyla yürürlüğe konulan 52714 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 201’inci maddesiyle çapraz sorguya benzer ancak ondan farklı doğrudan soru yöneltme kurumu getirilmiştir. Etkin bir doğrudan soru yöneltme uygulaması için, müessesenin esin kaynağı olan çapraz sorgu tekniklerinden yararlanılması kaçınılmazdır.

Francis Wellman’ın bu eseri, çapraz sorgulama ve yargılama pratiklerinde klasik eserlerdendir. Çapraz sorgunun genel hatlarını örneklerle açıklaması kavramın zihinde oturtulması açısından önemlidir. Kavramı sadece genel hatlarıyla ifade etmekle kalmamıştır. Aynı zamanda bu süreci avukatlık mesleğinin incelikleriyle harmanlamıştır. Dönemi içinde çabucak şöhret kazanan eseri günümüzde halen Amerika’daki hukukçular ve öğrenciler arasında okunmaktadır. Türkçeye çevirmesinde geç kalınmış olmakla birlikte çevirisini Türk hukukuna kazandırmaktan gurur duyuyorum.

***************