Avrupa Komisyonu’nun Yapay Zekâ Tüzük Teklifi’ne Genel Bir Bakış

Avrupa Birliği’nde yapay zekâ alanındaki çalışmaların teşvik edilmesi ve aynı zamanda yapay zekânın sosyo-ekonomik etkilerine hazır olmak için gerekli hukuki düzenlemelerin yapılması konusunda çalışmalar bulunmaktaydı[1]. Nitekim Avrupa Komisyonu’nun hazırladığı Yapay Zekâ Tüzük Teklifi’ne ilişkin açıklama notunda (explanatory memorandum) yapay zekânın hem endüstri hem de sosyal aktiviteler bakımından pek çok yararının söz konusu olacağı, Avrupa ekonomisine de katkısının bulunacağı belirtilmiştir. Özellikle, sağlık, kamu sektörü, finans, tarım gibi alanlarda rekabet avantajı sağlayacağına işaret edilmiştir. Bununla birlikte yapay zekânın sosyo-ekonomik etkilerinin bireyler ve toplum üzerinde yeni riskleri ve negatif sonuçları da olabileceği belirtilmiştir. Açıklama notunda Avrupa Birliği’nin değerlerine, temel haklara ve prensiplere uygun işleyen ve geliştirilen yapay zekâ ile Avrupalılar’ın yeni teknolojilerden faydalanmasının sağlanmasının önemine dikkat çekilmiştir[2].

19 Şubat 2020 tarihinde Avrupa Komisyonu Yapay Zekâ Hakkında Tanıtım Belgesi’ni (White Paper on AI) yayınlamıştır[3]. Bu Belge’de hem yapay zekâ alanındaki çalışmaları desteklemek hem de bu teknolojinin kullanılmasından doğabilecek riskleri ele almak için izlenecek politika ortaya konulmuştur. Bu itibarla, Tüzük Teklifi’nin güvenilir bir yapay zekâ için gerekli yasal çerçevenin çizilmesine ilişkin bir metin olduğu ifade edilmiştir[4].

[1] Avrupa Birliği’nde bu Tüzük Teklifi’ne kadar olan süreçte yapay zekâ alanında önemli gelişmeleri kronolojik olarak incelemek için bkz. <https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/ european-approach-artificial-intelligence> erişim 30.09.2021

[2] European Commission, Explanatory Memorandum, Proposal for a Regulation of The European Parliament and of The Council Laying Down Harmonised Rules On Artificial Intelligence (Artificial Intelligence Act) And Amending Certain Union Legislative Acts, {SEC(2021) 167 final}-{SWD(2021) 84 final}-{SWD(2021) 85 final} 1 <https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52021PC0206>
Erişim 07.09.2021

[3] European Commission,White Paper on Artificial Intelligence A European Approach to Excellence and Trust (Brussels, 19.2.2020 COM(2020) 65 final) <https://ec.europa.eu/info/sites/default/ files/commission-white-paper-artificial-intelligence-feb2020_ en.pdf> erişim 07.09.2021

[4] European Commission, Explanatory Memorandum 1