Veraset ve İntikal Vergisinde Etkinliğin Artırılması_{(Reform Gerekliliği)}

Küreselleşen finansal kapitalizmin etkisiyle artan vergi rekabetleri, toplumların sosyal ilerleme, istek ve arayışları ile sürekli artan kamu harcamaları neticesinde devlet bütçelerinde oluşan açıklar için yeni kaynak arayışlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkelerin aynı zamanda yatırımcı olan mükelleflerin kendi ülkelerine yatırım yapmaları amacıyla gelir ve kurumlar vergilerindeki oransal düşüşler ile vergi hasılatlarını düşürebilmektedirler. Vergi hasılatları veya gelirlerindeki düşüşler yeni kaynaklarla telafi etme yoluna gidilirken, yeni dünya düzeninde servet gelirlerinin vergilendirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.

Devlet aygıtının, dijitalleşen ekonomi gerçekliğini gözeterek; kamu harcamalarını finanse edebilmesi için, güçlü bir vergi sistemi ile vergilendirilebilir yeni konular bulabilmesi veya var olan konuları ve kaynakları etkin vergilemesi gerekir. Bütçelerinde vergi gelirlerine bağlılığı yüksek olan ülkelerde gelir, servet ve harcamalar üzerinden alınan vergilere ilişkin maddi ve şekli kanunların yapımı ve vergi politikalarının oluşumu önemlidir.

Bilindiği üzere Anayasanın dördüncü bölümünde “siyasal haklar ve ödevler” başlığı altında yer alan 73. maddesinde vergi ödevi düzenlenmiştir. Birinci fıkrasında “Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür.” (gelir, servet ve harcamalar)mali güç ölçütü dikkate alınarak servetlerin vergilendirilmesi hüküm altına alınmıştır. Bu nedenle servetlerin etkin bir şekilde vergilenmesini gerekli kılmaktadır. Literatürde yapılan bir alan çalışmasında “Ülkemizde servet gelirleri yeterince vergilendirilmiyor.” ifadesine katılımcıların, % 10,7’si katılmazken %4,4'ü kararsız, % 84,8’i kesinlikle katılmamaktadır (Güneş, 2022 Bkz).

Maliye tarihinden bir anekdot düşülmesinde fayda görülmektedir. Osmanlı Devlet teamüllerinde toprak kazanımlarından sonra kutlamalar olurmuş. Osmanlı Devleti’nde mehabet ve ihtişamının göstergesi top atışları önem arz eden bir konudur. … Osmanlı Devleti uzun bir aradan sonra toprak kazanıp seferden dönerken padişah kutlamaların olmadığını görünce hiddetlenir sadrazamı çağırıp hesap sorar. Sadrazam hünkârım yüz tane nedeni var der ve saymaya başlar. Birincisi top atışı için barut yoktu der ve padişah sonrasını dinlemek istemez son vermesini ister. Hülasası bütün vergi sistemlerinde mali gücün kaynakları vergilendirmede üçlü sacayakları olan gelir, servet ve harcamalardır. Bir vergi sisteminde servetin vergilendirilememesi, top atışında kullanılan gülle barutunun eksikliği ile retorik olarak eş değerdir.

Bütçelerinde vergilerinin payı yüksek olan ülkelerde gelir, servet ve harcamalar üzerinden alınan vergilere kanunların yapımı önemlidir. Kanun yapımı metodolojik ve mantıksal bütünlüğü gerektirmesinin yanı sıra, tarihsel bir perspektifle ayrıca konjonktürel olarak içinde bulunulan dönemin ve geleceğin ihtiyaçları tahayyül edilerek tefekkürlü ve tafsilatlı rafine düşüncelerin mahsulüdür. Bu itibarla kanun hükümlerinin; konuluş amaç ile gerekçelerine aykırı sonuçlara, muhtemel uyuşmazlıklara/ ihtilaflara ve farklı yorumlara mahal vermeyecek şekilde düzenlenmesini gerekli kılmaktadır. Kanunlar arasında daha ötesinde aynı kanun içindeki hükümler arasında ayrıca kanunun veya ilgili hükmün varsa konuluş amacı/ gerekçesi/felsefesi ile bir çelişki olmaması ve destekleyici olması gerekmektedir.