Okullarda Ölçme ve Değerlendirme Öğretmen El Kitabı

Okullarımız hizmet üreten birer kuruluşumuzdur ve bu tür kuruluşların da en başında gelmektedir. Günümüzde, ekonominin mal veya hizmet üreten kuruluşlarına baktığımızda onların etkili ve verimli birer çalışma biçimi geliştirme bakımından çok büyük adımlar atmış olduklarını; aralarındaki kıyasıya bir yarışmanın da etkisiyle bu konuda adeta zirveden zirveye koştuklarını görmekteyiz.

Bu gelişmelerin kuşkusuz pek çok nedeni vardır. Ancak bunlara yakından baktığımızda, üretim veya hizmet alanı ne olursa olsun başarıdaki temel etkenlerden bir bölümünün, iyi bir planlama, titiz bir uygulama ve sıkı bir denetim olduğu ortaya çıkmaktadır. Alanlarında uzman birer kuruluş olan okullarımızda sağlanmakta olan eğitim hizmetlerindeki etkililik ve verimin temel koşulları da mal ve hizmet üreten diğer kuruluşlarda olduğu gibidir: Bunlar, iyi bir planlama, titiz bir uygulama ve sıkı bir denetim olarak özetlenebilir.

Yukarıda değinilen noktaları bir örneğe bağlayarak somutlaştırmak için bina yapma işini ele alalım. Yapılacak binanın sağlam ve istenen niteliklerde olması için önce bu binanın proje planları hazırlanır. Bu proje planlarında binanın statik, mukavemet vb. özellikleri; elektrik, gaz, su, telefon, ısıtma, havalandırma gibi pek çok tesisatı en ince ayrıntılarına kadar gösterilir. Proje planları üzerinde fen işleri yetkililerince denetimler yapılır. Bütün bunlar uygun bulunduktan veya uygun hale getirildikten sonra bina yapımına izin verilir. Binanın yapımı sırasında da katların çıkılması gibi her önemli adım denetlenir, eksikler varsa bunların giderilmesi koşuluyla işin geriye kalan kısmına devam edilebilir.

Örnekte sözü edilen önlemler eğitim için de geçerlidir. Eğitimde de, yapılacak işlerin en ince ayrıntılarına kadar önceden planlanması; öğretim planlarında belirlenen süreçlerin, uygulama sırasında, büyük bir titizlikle okul veya sınıf çalışmaları şeklindeki bireysel etkinlikler veya grup etkinliklerine dönüştürülmesi ve ünite, dönem ve yılların sonunda, yapılan çalışmalar ile bunlardan elde edilen ürünler denetlenerek görülebilecek eksiklerin zamanında giderilmesi esastır. Bu koşullarla, eğitim hizmetlerindeki etkililik ve verim de beklenen düzeylere çıkarılabilir.

Bu noktada, şöyle bir soru akla gelmiş olabilir: Mal veya hizmet üretimindeki etkililik ve verimin koşullarından önemli bir bölümü gerçekten de bunlarsa eğitimdeki etkililik ve verim neden diğer alanlardaki düzeylere kadar çıkarılamamıştır? Cevap oldukça açıktır: Planlama, uygulama ve denetim çalışmalarında diğer üretim alanlardaki kadar başarılı olunamadığı için. Yukarıdaki karşılaştırmamızı bir adım daha ileri götürebiliriz. Mal veya hizmet üretimi ile ilgili diğer alanlara baktığımızda şunu görüyoruz: Buzdolabı, çamaşır makinesi, televizyon gibi bir beyaz eşya, otomobil, seri üretimi yapılan başka bir mal, bu gibi mallarla ilgili olarak standartlaşmış bir bakım-onarım hizmeti satın alırken malı veya hizmeti satış yerindeki örneğine veya koşullara bakarak beğeniyor; malın depodan eve gönderilmesini, hizmetin sunulan şartlar çerçevesinde yerine getirilmesini istiyoruz. Üretilen ürünlerin çok büyük bir kısmının kusursuz olabilmesi ve arada çıkabilecek çok az kusurlu ürün için de aksaklığı giderme güvencesinin verilmesi bunu sağlayabiliyor. Bu kadarı da biz tüketicilere büyük bir güven ve rahatlık verebiliyor. Bunlar eğitimde de sağlanamaz mı?

Eğitim hizmetlerinin etkililik ve verimi üzerindeki kontrol da diğer alanlardaki düzeylere çıkarılabilir. Bunun koşulları da diğer alanlardakine benzer. Önce de belirtildiği gibi, bunun için iyi bir planlama, titiz bir uygulama ve sıkı bir denetim yeterlidir. Planlama gerekleri öğretim programları ve planlarının geliştirilmesiyle, uygulama gerekleri öğretim hizmetleri de denen sınıf içi öğretme-öğrenme süreçlerinin daha iyi yönetilmesiyle, denetim gerekleri de bu kitapta ele alınan şekliyle öğrencileri tanıma, ünitelerdeki öğrenmeleri izleme ve derslerde gerçekleşen öğrenme düzeylerini belirleme girişimlerinde uygun ölçme araç veya yöntemlerinden yararlanılmasıyla karşılanabilir.

Sevgili Öğretmen Arkadaşlarım,
Size, öğretmenlikteki deneyimlerimin en çilelisi olmakla birlikte kesinlikle en tatlısı da olan ilkokul öğretmeliğinden başlayıp eğitimin en üst kademelerine kadar uzanan elli dört yıllık öğretmenlik mesleğimde oluşturduğum kuram ve uygulamaya ilişkin birikimlerimden, ölçme ve değerlendirme ağırlıklı bir demet sunuyorum. Kitaptaki anlatımın açık ve kolay anlaşılır olmasına özen gösterdim. Ama takdir edersiniz ki bilgilendirici metinler bir defada ve hızlı bir okumayla anlaşılamayabilir. Bu kitapta sunulan düşünceleri dikkatle, sabırla ve her düşünce üzerinde durup bunu kendi deneyimlerinizle ilişkilendirerek okursanız, kuram ve uygulamaya ilişkin olarak sunulan bilgileri beğenecek, kitabı seveceksiniz. İşte o zaman bu kitap, adında da belirtildiği gibi bir el kitabı olmaya hak kazanacak. Sağlık, mutluluk ve başarı dileklerimle.