Mirasbırakanın Saklı Payı Azaltma Kastıyla Yaptığı Sağlararası Geçerli Kazandırmalar ve Hukuki Sonuçları

Türk medeni hukukunun mirasa ilişkin bölümünde, şahsın ölümü halinde malvarlığının tamamı olan terekesinin nasıl paylaşılacağı ve intikale elverişli malvarlığının mirasçılara intikal etmesindeki kurallar düzenlenmiştir. Miras hukukunun bu yönü ölen ile mirasçıları arasındaki hak ve hukukî ilişkiler için düzenleyici bir etkiye sahiptir. “Saklı pay” ve “tenkis” kavramı miras hukukunun kavramlarıdır. Çalışmamızın konusu da mirasbırakanın saklı payı azaltma kastıyla yaptığı geçerli kazandırmalar ve bu kazandırmaların hukukî sonucudur.

Miras hukukunda mirasbırakanın tasarruf özgürlüğü sınırsız değildir. Mirasbırakana tasarruf özgürlüğü, Türk Medeni Kanunu’nda belirlenen bazı mirasçıları koruma saikiyle sınırlı olarak verilmiştir. Türk Medeni Kanunu’nda korunan söz konusu mirasçıların mirasbırakana yakınlıkları sebebiyle mirasbırakanın malvarlığında hak sahibi oldukları kabul edilmiştir. Ayrıca Medeni Kanun’da kimlerin mirasçı olacağı belirlenmiş olup bir kısım mirasçıların hakları ayrıca korunmuştur. Bu çerçevede saklı paya sahip olan mirasçılara ayrıcalıklı bir durum tanınmıştır. Mirasbırakan, saklı paylı mirasçısı bulunmadığı hallerde malvarlığı üzerinde sınırsız bir tasarruf özgürlüğüne sahiptir. Mirasbırakanın saklı paylı mirasçısının bulunması halinde ise yaptığı kazandırmaların saklı paylı mirasçının saklı payını ihlal etmemesi gerekmektedir. Mirasbırakanın saklı paylı mirasçının saklı payını aşan kazandırmalarına karşı saklı paylı mirasçının tenkis talep etme hakkı vardır.

Çalışmamızın konusunu mirasbırakanın saklı payı azaltma kastıyla yaptığı sağlararası geçerli kazandırmalar ve bu kazandırmaların hukukî sonuçları oluşturmaktadır. Yaşadığımız coğrafyanın sosyo-ekonomik durumu, mirasbırakanın gözünde mirasçılarının hepsinin eşit olmaması ve vasiyetname kültürünün yerleşmemiş olması sebepleriyle mirasbırakanın doğrudan veya başka bir hukukî işlemin arkasına gizleyerek mirasçıların saklı payını azaltmaya çalışması sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Uygulamada medeni hukukun mirasa ilişkin uyuşmazlıklarının birçoğunu bu konu teşkil etmektedir. Çalışmamızın amacı, Yargıtay uygulaması ile mirasbırakanın tasarruf özgürlüğünü aşarak mirasçıların saklı payını azaltma kastıyla yaptığı kazandırmalardan doğan uyuşmazlıkların neticelendirilmesine fayda sağlamaktır.

Türk Medeni Kanunu’nun 560’ıncı maddesine göre ölüme bağlı tasarrufların tamamı tenkise tâbi tutulmuştur. Sağlararası kazandırmalar ise belirli şartlara tâbi olarak ve belirli sıralamada tenkise tâbi tutulmaktadır. Çalışmamızda mirasbırakan tarafından mirasçıların saklı payını azaltma kastıyla yapılan sağlararası geçerli kazandırmalar ve hukukî sonuçlarına ilişkin mevzuat ve Yargıtay uygulaması kapsamında açıklamalar yapılmıştır.

Çalışmamız üç ana bölümden oluşmakta olup ilk bölümde, mirasbırakanın saklı payını azaltma kastıyla yapmış olduğu kazandırmalar ve mirasbırakanı saklı payı azaltma kastına yönelten sebeplere, mirasbırakanın saklı payı azaltma kastıyla yaptığı kazandırmalar ile muris muvazaası ve denkleştirme kavramı arasındaki ilişkiye değinilecektir. İkinci bölümde ise, mirasbırakanın saklı payı azaltma kastıyla yaptığı açık olan kazandırmalar ve şartları anlatılacak konu zaman bakımından değerlendirilerek hukukumuzdaki başlıca görünümleri üzerinde durulacaktır. Üçüncü bölümde ise mirasbırakanın mirasçıların saklı payını azaltma kastıyla yaptığı geçerli kazandırmaların hukukî sonucu olarak tenkis davası ve tenkis def’inin usul ve sonuçları ele alınmıştır. Çalışmanın sonuç kısmında ise, mirasbırakanın saklı payı azaltma kastıyla yaptığı sağlararası geçerli kazandırmalar ve hukukî sonuçları bütünüyle ele alınarak konu tamamlanacaktır.